Αρχαία Ελληνικά: Υποτακτική βαρύτονων ρημάτων α΄ συζυγίας

Η υποτακτική είναι έγκλιση επιθυμίας. Δηλώνει βούληση, προτροπή ή απαγόρευση, απορία (κύριες προτάσεις), καθώς και προσδοκώμενο ή διαρκή επανάληψη (δευτερεύουσες προτάσεις). Στις δευτερεύουσες χρησιμοποιείται μετά τους συνδέσμους ἐάν, ἄν, ἤν, ὅταν, ἵνα, ἐπειδάν, κἄν κ.ά.

Έχει έναν τύπο καταλήξεων για την ενεργητική και έναν για τη μέση φωνή (θεματικά φωνήεντα: η / ω) και τρεις χρόνους σε καθεμιά: ενεστώτα, αόριστο και παρακείμενο. Στον παρακείμενο κανονικά χρησιμοποιείται ο περιφραστικός τύπος.

   * Χρονικός χαρακτήρας (αόριστος)

-σ-     :   φωνηεντόληκτα - οδοντικόληκτα 
-ξ-     :   ουρανικόληκτα
-ψ-     :   χειλικόληκτα

   ** Χρονικός χαρακτήρας (ενεργητικός παρακείμενος)

-κ-     :   φωνηεντόληκτα - οδοντικόληκτα 
-χ-     :   ουρανικόληκτα
-φ-     :   χειλικόληκτα

   *** Η μετοχή μέσου παρακειμένου κανονικά σχηματίζεται χωρίς χρονικό χαρακτήρα (με σκέτη την κατάληξη -μένος). Στα αφωνόληκτα ο χαρακτήρας υφίσταται τροπές και η κατάληξη της μετοχής φαινομενικά μετασχηματίζεται σε:

-γμένος   (ουρανικόληκτα)
-μμένος   (χειλικόληκτα)
-σμένος   (οδοντικόληκτα)

Σχηματισμός χρόνων της υποτακτικής

(βαρύτονα φωνηεντόληκτα - αφωνόληκτα)

Ενεστώτας
θέμα + καταλήξεις υποτακτικής

👉  Στον ενεστώτα της υποτακτικής στα αφωνόληκτα ο χαρακτήρας του θέματος είναι συχνά μετασχηματισμένος: -ττ- / -σσ- (ουρανικόληκτα), -πτ- (χειλικόληκτα), -ζ- ή -ττ- (οδοντικόληκτα).

*     *     *

Αόριστος
θέμα + χρονικός χαρακτήρας -σ- (-ξ- / -ψ-) + καταλήξεις υποτακτικής

Προσοχή: Στην υποτακτική αορίστου τα ρήματα δεν παίρνουν αύξηση. 

*     *     *

Παρακείμενος
περιφραστικός τύπος: μετοχή παρακειμένου ─ υποτακτική του βοηθητικού ρήματος εἰμί
μονολεκτικός τύπος: αναδιπλασιασμός + θέμα + χρονικός χαρακτήρας -κ- (-χ- / -φ-) + καταλήξεις υποτακτικής
👉 Στην ενεργητική φωνή πιο εύχρηστος είναι ο περιφραστικός τύπος του παρακειμένου, ενώ υπάρχει και ο μονολεκτικός, που όμως χρησιμοποιείται σπάνια. Στη μέση φωνή ο παρακείμενος της υποτακτικής σχηματίζεται πάντοτε περιφραστικά.

Προσοχή: Στον παρακείμενο ο αναδιπλασιασμός διατηρείται (στα σύνθετα με πρόθεση ρήματα μπαίνει ανάμεσα στην πρόθεση και το απλό ρήμα).