Γλώσσα α΄

ΠΡΟΒΟΛΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

• Γραμματική
• Συντακτικό
• Παραγωγή λόγου

 

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Είδη προτάσεων

Είδη προτάσεων, ασκήσεις

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Φιλική επιστολή (γράμμα)

Η επιστολή (γράμμα) είναι ένας τρόπος να επικοινωνούμε ιδιωτικά και να κοινοποιούμε κάποιες σκέψεις ή απόψεις μας. 
Υπάρχουν διάφορα είδη επιστολής: η φιλική επιστολή (σήμερα έχει αντικατασταθεί από πιο σύγχρονους τρόπους επικοινωνίας, όπως το ηλεκτρονικό μήνυμα), η επίσημη επιστολή, η επιστολή διαμαρτυρίας κ.ά. Η δομή τους είναι κοινή, όμως το επίπεδο ύφους και το περιεχόμενο διαφοροποιείται κάθε φορά ανάλογα με τον αποδέκτη και το θέμα.

ΔΟΜΗ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

• Τόπος, Ημερομηνία (στοιχισμένα δεξιά)

• Προσφώνηση (με κόμμα στο τέλος)
  

π.χ. Αγαπητέ -ή "Χ", / Φίλε -η μου "Χ", / "Χ" μου, [όπου "Χ" είναι το μικρό όνομα του φίλου ή της φίλης μας]

• Αλλαγή γραμμής & περιθώριο για την έναρξη παραγράφου  

Στην αρχή της επιστολής απευθυνόμαστε στον φίλο ή στην φίλη μας και ρωτάμε τι κάνει ή αναφερόμαστε στον καιρό που έχουμε να επικοινωνήσουμε. Επίσης διατυπώνουμε σύντομα το θέμα για το οποίο γράφουμε.

• Ανάπτυξη

Αλλάζουμε παράγραφο και αναπτύσσουμε το θέμα μας αναλυτικά σε όσες παραγράφους χρειαστεί.

Στην τελευταία παράγραφο συνοψίζουμε και ζητάμε τη γνώμη του φιλικού μας προσώπου. Ζητάμε επίσης να μας απαντήσει σύντομα και χαιρετάμε.

• Αποφώνηση (με κόμμα στο τέλος) & όνομα (στην επόμενη γραμμή)

π.χ. Με αγάπη, / Φιλιά, / Φιλικά, / Πολλούς χαιρετισμούς,

"Όνομα" [γράφουμε το μικρό όνομά μας]

Σημείωση: Στις επίσημες σχολικές εξετάσεις αποφεύγουμε στο τέλος της επιστολής να γράψουμε τα στοιχεία μας - χρησιμοποιούμε τυχαία αρχικά (π.χ. Κ.) ή, καλύτερα, γράφουμε με κεφαλαία τη λέξη ΟΝΟΜΑ.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Μορφές του λόγου: Προφορικός και γραπτός λόγος

Παράγραφος, δομικά μέρη και συνοχή

Δομή παραγράφου, ασκήσεις

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος (ομιλία)

ΔΟΜΗ ΟΜΙΛΙΑΣ

• Προσφώνηση ανάλογα με τη σύνθεση του κοινού (με κόμμα στο τέλος)

π.χ. Αγαπητοί συμμαθητές, / Αγαπητέ -ή κ. "Χ", / Αγαπητοί φίλοι, / Σεβαστό κοινό, / Κυρίες και κύριοι,

• Αλλαγή γραμμής & περιθώριο για την έναρξη παραγράφου

Στον πρόλογο συστηνόμαστε στους αποδέκτες του λόγου (είτε με το ονοματεπώνυμό μας και την ιδιότητά μας είτε αναφέροντας ποιους εκπροσωπούμε, π.χ. συμμαθητές, μαθητική κοινότητα κ.ά.). 

Στη συνέχεια αναφέρουμε σύντομα το θέμα της ομιλίας μας και με ποια αφορμή γίνεται.

• Ανάπτυξη

Αλλάζουμε παράγραφο και αναπτύσσουμε το θέμα σε όσες παραγράφους χρειαστεί. Δεν ξεχνάμε ότι ο λόγος θα εκφωνηθεί προφορικά, οπότε φροντίζουμε να δείχνουμε ότι απευθυνόμαστε σε κοινό: με β΄ πληθυντικό ή α΄ πρόσωπο και προτρεπτικές εγκλίσεις, με ρητορικές ερωτήσεις, αποστροφή στο κοινό ή με σύντομες παρενθετικές φράσεις (π.χ. όπως γνωρίζετε πολύ καλά). 

Στην τελευταία παράγραφο συνοψίζουμε και απευθύνουμε προτάσεις ή κάποια προτροπή/ευχή στους ακροατές. Μπορούμε μάλιστα να χρησιμοποιήσουμε και πάλι προσφώνηση.

• Αποφώνηση (χωρίς το όνομά μας)

Στο τέλος αλλάζουμε παράγραφο και ευχαριστούμε με μία σύντομη φράση το κοινό.

π.χ. Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που μου διαθέσατε. / Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. / Σας ευχαριστώ θερμά που με ακούσατε.

Σημείωση: Ασφαλώς και δεν γράφουμε το όνομά μας στο τέλος. Σε μια τυπική ομιλία στην αρχή του λόγου μας δηλώνουμε την ταυτότητά μας ή συνηθέστερα μας προσφωνεί κάποιος συντονιστής. Ωστόσο, στις επίσημες σχολικές εξετάσεις αποφεύγουμε να δώσουμε το ονοματεπώνυμό μας, έτσι περιοριζόμαστε στην ιδιότητά μας.

ΤΡΙΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Γένη λόγου

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Δημοσιογραφική είδηση (άρθρο)

Η δημοσιογραφική είδηση είναι μία μορφή αφήγησης επίκαιρων γεγονότων, που προορίζεται για τον έντυπο ή τον ηλεκτρονικό τύπο (εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες, ιστολόγια). Περιλαμβάνει συνήθως 2-3 παραγράφους.

ΔΟΜΗ ΕΙΔΗΣΗΣ

• Τίτλος 

Μια λέξη ή μια σύντομη φράση αντιπροσωπευτική για το περιεχόμενο - συνήθως δεν περιέχει ρήματα. Μπορεί να είναι κυριολεκτικός ή μεταφορικός.   

• 1η παράγραφος: γεγονός - πρόσωπα - τόπος - χρόνος 

Περιέχει μια σύντομη αναφορά στο θέμα που αποτελεί την είδηση, απαντώντας στα ερωτήματα   ποιος; / πού; / πότε; / τι;

• 2η παράγραφος: σειρά γεγονότων - αιτία

Περιλαμβάνει την αναλυτική αφήγηση των επιμέρους γεγονότων-πράξεων που συνδέονται με την είδηση, χρονολογικά. Επίσης μπορεί να εξηγούνται οι λόγοι που προξένησαν τα γεγονότα (γιατί;).

• 3η παράγραφος/επίλογος: δευτερεύουσες πληροφορίες
  

Στη συνέχεια δίνονται επιμέρους στοιχεία για την είδηση, μαρτυρίες προσώπων ή σχόλια και απόψεις του συντάκτη της είδησης και μια σύντομη κατακλείδα/συμπέρασμα.

Σημείωση: Στα επίσημα έντυπα ή στις ιστοσελίδες ο αρθρογράφος γράφει συνήθως το όνοματεπώνυμό του στο τέλος του κειμένου.

 

ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

Ονοματική και ρηματική φράση

Oνοματική & ρηματική φράση from mara_petridou

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Κατηγορίες κλίσης των ουσιαστικών

Κατηγορίες κλίσης των επιθέτων

ΠΕΜΠΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ & ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ 
Ρήματα (ρηματική φράση, παρεπόμενα ρήματος, συνδετικά ρήματα)

Ρήματα from mara_petridou

ΕΚΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ 
Ονοματικοί προσδιορισμοί, ομοιόπτωτοι & ετερόπτωτοι

ονοματικοί προσδιορισμοί from mara_petridou