Αρχαία Ελληνικά: Επίθετα Β΄ κλίσης

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

Β΄ ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

Τρικατάληκτα σε -ος -η -ον

Τρικατάληκτα σε -ος -α -ον

Δικατάληκτα  σε -ος -ος -ον

Σχηματισμός του θηλυκού

Το θηλυκό των επιθέτων β΄ κλίσης

• λήγει σε -η, όταν πριν από την κατάληξη του αρσενικού προηγείται σύμφωνο (εκτός από ρ),
• λήγει σε -α, όταν πριν από την κατάληξη του αρσενικού προηγείται φωνήεν ή ρ,
• σχηματίζεται με τις καταλήξεις του αρσενικού, όταν το επίθετο είναι σύνθετο (και ορισμένα απλά επίθετα β΄ κλίσης είναι δικατάληκτα, βλ. Γραμματική της α.ε. §161 β-γ, σ.97-8).  

 

Κλίση

Τα επίθετα κλίνονται με τις ίδιες καταλήξεις που έχουν και τα ουσιαστικά, ανάλογα με την κατάληξή τους στην ονομαστική ενικού. Έτσι:

• Το αρσενικό γένος ακολουθεί τη β΄ κλίση των αντίστοιχων ουσιαστικών.
• Το θηλυκό γένος στα τρικατάληκτα ακολουθεί την α΄ κλίση των αντίστοιχων ουσιαστικών, ενώ στα δικατάληκτα ακολουθεί τη β΄ κλίση.
• Το ουδέτερο γένος ακολουθεί τη β΄ κλίση των αντίστοιχων ουσιαστικών.

Τονισμός

• Γενικά τα επίθετα κατά την κλίση τους τονίζονται όπως τα αντίστοιχα ουσιαστικά. Διαφορές παρατηρούνται μόνο στο θηλυκό των τρικατάληκτων (που λήγει σε -η ή σε -α).
  
• Στο θηλυκό των προπαροξύτονων τρικατάληκτων επιθέτων ο τόνος κατεβαίνει στην παραλήγουσα σε όλο τον ενικό αριθμό (δεν τονίζεται η προπαραλήγουσα, επειδή η λήγουσα είναι μακρόχρονη). Στον πληθυντικό ο τόνος επανέρχεται στην αρχική του θέση.
  
• Γενικά τo θηλυκό των τρικατάληκτων επιθέτων στον πληθυντικό ακολουθεί τον τονισμό του αρσενικού (αλλά με τις καταλήξεις του θηλυκού), βλ. Γραμματική της α.ε. §158-159.2, σ.95-6 (στο επίθετο δίκαιος-α-ον). Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι η γενική πληθυντικού δεν τονίζεται στη λήγουσα (όπως είναι υποχρεωτικό στα αντίστοιχα ουσιαστικά).