Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2017

Αρχαία Ελληνικά: Επίθετα Γ΄ κλίσης

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ



Γ΄ ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
Τρικατάληκτα σε -υς -εια -υ
Δικατάληκτα σε -ων -ων -ον
Δικατάληκτα σε -ης -ης -ες



Τρικατάληκτα φωνηεντόληκτα σε -υς -εια -υ
  • Τα επίθετα αυτής της κατηγορίας είναι διπλόθεμα: έχουν ένα θέμα με χαρακτήρα -υ- στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού του αρσενικού και του ουδετέρου και ένα θέμα με χαρακτήρα -ε- σε όλες τις άλλες πτώσεις.
  • Τα περισσότερα επίθετα σε -υς -εια -υ στο αρσενικό γένος τονίζονται στη λήγουσα, δηλαδή είναι οξύτονα. Εξαιρούνται μόνο τα: θῆλυς και ἥμισυς.
  • Το θηλυκό κλίνεται σύμφωνα με την α΄ κλίση των ουσιαστικών, έτσι στη γενική πληθυντικού τονίζεται στη λήγουσα (-ῶν).
  • Το στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του θηλυκού είναι βραχύχρονο.


Δικατάληκτα ενρινόληκτα σε -ων -ων -ον (γεν.: -ονος)
  • Το αρσενικό και το θηλυκό κλίνονται με τον ίδιο τρόπο (διαφοροποιείται μόνο το άρθρο).
  • Η κλητική ενικού σε αρσενικό και θηλυκό και οι τρεις ίδιες πτώσεις του ουδετέρου συμπίπτουν και λήγουν σε -ον.
ΠΡΟΣΟΧΗ!
  • Τα σύνθετα υπερδισύλλαβα επίθετα σε -ων -ων -ον κανονικά ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική ενικού αρσενικού και θηλυκού, καθώς και στο ουδέτερο γένος στις τρεις ίδιες πτώσεις, μέχρι την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού.
  • Ο τόνος δεν μπορεί να ανέβει σε επίθετα όπως τα ὁ/ἡ μεγαλό-φρων, τὸ μεγαλό-φρον, ὁ/ἡ παρά-φρων, τὸ παρά-φρον, που τονίζονται ήδη στη συλλαβή αυτή. 
  • Από τα σύνθετα εξαιρείται το επίθετο ὁ/ἡ ἀμνήμων, τὸ ἀμνῆμον (και όχι ἄμνημον).
  • Στα απλά επίθετα, όπως τα νοήμων, μνήμων, ἐλεήμων, ἐπιστήμων, ο τόνος δεν ανεβαίνει.


Δικατάληκτα σιγμόληκτα σε -ης -ης -ες (γεν.: -ους < *-εσος)
  • Το αρσενικό και το θηλυκό κλίνονται με τον ίδιο τρόπο (διαφοροποιείται μόνο το άρθρο). 
  • Η κλητική ενικού σε αρσενικό και θηλυκό και οι τρεις ίδιες πτώσεις του ουδετέρου συμπίπτουν και λήγουν σε -ες.
  • Στις περισσότερες πτώσεις προκύπτουν συναιρέσεις έπειτα από την αποβολή του χαρακτήρα -σ- μεταξύ δύο φωνηέντων.    
ΠΡΟΣΟΧΗ! 
  • Τα βαρύτονα υπερδισύλλαβα επίθετα σε -ης -ης -ες κανονικά ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική ενικού αρσενικού και θηλυκού, καθώς και στο ουδέτερο γένος στις τρεις ίδιες πτώσεις.
  • Εξαιρούνται όσα λήγουν σε -ώδης, -ώλης, -ήρης
  • Τα βαρύτονα επίθετα σε -ης -ης -ες στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα (ωστόσο, όσα λήγουν σε -ώδης μπορούν να τονίζονται και στη λήγουσα).